Folie w dachach pochyłych

Współczesne materiały budowlane są w większości wyspecjalizowane i posiadają cechy korzystne dla określonego zastosowania. Taka specjalizacja ulepsza konstrukcję w różny sposób – albo zwiększając jej trwałość, albo obniżając koszt (nie cenę), albo zwiększając bezpieczeństwo lub inne funkcje ochronne.

Również w dachach nastąpiła taka specjalizacja. Okazało się bowiem, że skuteczność ocieplenia dachów nie jest proporcjonalna do grubości termoizolacji. Wzrost grubości tych materiałów nie wystarcza do uzyskania odpowiedniej termoizolacyjności dachu. Termoizolacja musi być jeszcze odpowiednio osłaniana przed przenikaniem i skraplaniem się pary wodnej oraz musi być zabezpieczona przed jej przewiewaniem zachodzącym w szparach między materiałami tworzącymi dach.

W ten sposób powstało kilka grup elastycznych materiałów osłaniających konstrukcję i termoizolację. Są to produkty tworzące grupę paro-izolacji i grupę nazywaną warstwą wstępnego krycia uszczelniającą pokrycia leżące na łatach. Wśród tych uszczelnień występują dwie grupy: folie wstępnego krycia (FWK) i membrany wstępnego krycia (MWK). Paraizolacje ograniczają lub uniemożliwiają dostęp pary wodnej napływającej z wnętrza budynku, a FWK i MWK współdziałając z systemem wentylacji dachu lub jego pokrycia umożliwiają wydostanie się pary wodnej z konstrukcji i termoizolacji. Dzięki współdziałaniu tych dwóch grup para wodna ma ograniczony dostęp do dachu, a równocześnie może go swobodnie opuścić gdy się w nim znajdzie.

Rys. 1Rys. 2

Wszystkie te materiały charakteryzują się dużą elastycznością i małą wagą oraz łatwością montażu. Dlatego, każdy współczesny dach zawiera w swojej konstrukcji co najmniej jeden materiał foliowy czyli taki, który jest elastyczny i wykonany z tworzyw sztucznych (najczęściej polimerów). Współczesne dachy pochyłe są w większości pokryte pokryciami leżącymi na łatach i kontrłatach, uszczelnionymi właśnie materiałami foliowymi, określanymi jako: folie wstępnego krycia lub membrany wstępnego krycia.

W tytule normy PN-EN 13859, według której certyfikuje się wszystkie takie materiały (folie, membrany i wiatroizolacje), użyte jest sformułowanie: „elastyczne wyroby wodochronne”. Norma ta obejmuje szerszą grupę produktów niż tylko te stosowane jako uszczelniające warstwy wstępne. Dlatego potrzebne są bardziej precyzyjne nazwy, lepiej odzwierciedlające funkcje tych wyspecjalizowanych produktów. Warto przy tym podzielić je według ich najważniejszych cech istotnych dla działania przegrody budowlanej, dla której są one przewidziane.

W tabeli 1 podaję nazwy dotyczące materiałów stosowanych jako uszczelnienia pokryć dachów pochyłych, które stosuję już od wielu lat. Uwzględniają one zaakceptowane przez społeczeństwo określenia dostosowane do europejskich tendencji (np. membrana).

Gdzie poszczególne nazwy określają: FWK folie wstępnego krycia – folie o niskiej paro-przepuszczalności, stosowane jako uszczelnienie pokryć leżących na łatach, wymagające wentylowania między tymi foliami a termoizolacją (według techniki dachu wentylowanego); w dachu w którym są zastosowane muszą być skonstruowane dwie szczeliny wentylacyjne – jedna pod pokryciem, a druga pod FWK (rys. 1).

FWK paroszczelne – są to produkty o bardzo niskiej paro-przepuszczalności porównywalnej do paraizolacji typu opóźniacze pary (Sd ? 20 m) – przeważnie są to produkty przeznaczone do stosowania pod blachy układane w systemie pokrycia nie wentylowanego (rozdz.4 system V i VI). FWK paro-przepuszczalne – mają paroprzepuszczalność dochodzącą do 40 g/m2 na dobę co odpowiada Sd ? 1 m; są to popularne folie zbrojone lub folie wzmacniane tkaniną.

MWK membrany wstępnego krycia – materiały wysoko paro-przepuszczalne (poniżej Sd = 0,1 m) nazywane również membranami dachowymi (tak samo jak membrany na dachy płaskie zastępujące papy wierzchniego krycia); ich główną zaletą jest możliwość układania na styk z termoizolacją co eliminuje szczelinę nad termoizolacją i dach jest osuszany przez jedną szczelinę znajdującą pod pokryciem (rys. 2); w związku z tym taki dach należy do typu nazywanego dachem nie wentylowanym z pokryciem wentylowanym.

MWK lekkie – są to membrany o mniejszej gramaturze i mniejszej wytrzymałości spełniające podstawowe wymagania o różnej, ale wysokiej paro-przepuszczalności. MWK ekrany – grupa membran o podwyższonej trwałości, gramaturze i (od 160 g/m2) wytrzymałości mechanicznej o zdecydowanie wysokiej paro-przepuszczalności (Sd = ok. 0,02 m czyli 1300–2000 g/m2 na dobę przy 23°C i 85% wilgotności). Warto wyróżnić je jako oddzielną grupę, ponieważ tylko one mają bardziej uniwersalne zastosowania i w przyszłości będą powszechnie stosowane FWK, a potem MWK powstały w historycznym procesie, który trwa już dostatecznie długo (ponad 40 lat), aby można było sformułować dobrą teorię i zasady ich montażu odpowiadające współczesnym wymaganiom. Dlatego nowoczesne membrany dachowe mają coraz lepsze parametry i własności. Jednak ostateczny efekt i skuteczność ich działania w dużej mierze zależą od prawidłowego zamontowania ich na dachu. Montaż decyduje o tym czy podstawowe funkcje membran są możliwe do spełniona w praktyce. Membrany są obecnie najlepszym spośród materiałów produkowanych z przeznaczeniem na warstwy wstępnego krycia i dlatego warto dołożyć starań na każdym etapie budowy dachu, aby ich zalety zostały maksymalnie wykorzystane.

Granice umożliwiającą klasyfikację czy dany produkt jest już MWK czy tylko FWK powinny być wyznaczone z uwzględnieniem specyfiki klimatu kraju, w którym te materiały mają być stosowane. Jest to bardzo ważne z powodu dużej różnicy w sposobie montażu; MWK mogą stykać się z termoizolacją a FWK nie. To powoduje duże różnice w sposobie konstruowania całego dachu. Oprócz tego membrany są produkowane według kilku technologii i dlatego maja różną budowę, która nie jest obojętna dla jej zachowań w określonych warunkach klimatycznych. Te sprawdzające się w suchych i stabilnych warunkach klimatycznych nie zawsze są dobre w zmiennych warunkach panujących w Polsce.
W Niemczech materiał jest membraną wstępnego krycia gdy ma równoważną dyfuzyjnie grubość powietrza Sd <= 0,3 m. W Polsce ta granica w wielu przypadkach okazuje się zbyt wysoka. Dlatego Polskie Stowarzyszenie Dekarzy w 2001 roku określiło graniczą wartość Sd <=0,1 m („Dekarz” 5/2001). Moim zdaniem bardzo słusznie. Powodów jest dużo, jednym z głównych jest większa w Polce niż w wielu krajach ościennych liczba cykli zamrażania i rozmarzania.

Krzysztof Patoka