Drewno jako Polski Materiał Przyszłości: napęd dla nowoczesnej i proklimatycznej gospodarki

Polska powinna stać się jednym z liderów grupy krajów wyznaczających standardy nowatorskiego oraz powszechnego zastosowania drewna jako materiału najbardziej przyjaznego ludziom i klimatowi oraz stwarzającego coraz bardziej zaawansowane możliwości technologiczne. Takie są intencje uczestnikówkonferencji „Drewno materiałem przyszłości”, która odbyła się 8 i 9 października 2024 roku w Instytucie Badawczym Leśnictwa w Sękocinie Starym. To jedna z tez „Deklaracji Współpracy na rzecz Drewna jako Polskiego Materiału Przyszłości” podpisanej na konferencji przez przedstawicieli różnych sektorów związanych z drewnem – od leśnictwa i świata nauki, przez reprezentantów przemysłu drzewnego, meblarskiego i budowlanego po samorządowców. Sygnatariusze zadeklarowali wspólne działania na rzecz popularyzacji drewna jako surowca strategicznego dla ochrony klimatu i nowoczesnej gospodarki. Nie ma bowiem wątpliwości, że drewno odgrywa i będzie odgrywać coraz większą rolę w innowacyjnej gospodarce przyszłości, stając się kluczowym materiałem w procesach transformacji ekologicznej coraz powszechniej zastępując surowce kopalne i wytwarzane z nich tworzywa sztuczne.

Międzysektorowa Deklaracja „Drewno jako Polski Materiał Przyszłości”

„Czas zmieniać Polskę murowaną na Polskę drewnianą, bo drewno to surowiec przyszłości i następnych pokoleń. Tak jak obecne generacje wychowały się i budowały rzeczywistość w oparciu o surowce kopalne bazując na węglowodorach, metalach, minerałach i kruszywach tak wchodzące pokolenia coraz bardziej eliminować będą ze swego otoczenia i gospodarki tworzywa sztuczne, beton oraz stal i zastępować je produktami oraz technologiami opartymi na drewnie. W tym kierunku już idą najlepiej rozwijające się kraje świata. Polska powinna być jednym z liderów tej grupy i ma na to ogromne szanse” – powiedział Robert Jaśkiewicz z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Warszawie, przedstawiciel organizatorów konferencji. Jak dodał: „Drewno jest surowcem absolutnie wyjątkowym, bo stosowanie go bardzo pomaga wiązać szkodliwe CO2 z atmosfery, a zasoby drewna są łatwo dostępne i bardzo szybko odnawialne – zajmuje to kilkadziesiąt lat, a nie setki tysięcy czy nawet miliony lat jak w przypadku surowców kopalnych. A w Polsce zasoby leśne są nie tylko jednymi z największych w UE, ale i z dekady na dekadę rosną. Tylko w ostatnich 14 latach przybyło w Polsce ponad 200 tys. ha lasów a w samych Lasach Państwowych zasoby leśne wzrosły w ostatnim 30-leciu o ponad 60%. To efekt zrównoważonej gospodarki leśnej prowadzonej w naszym kraju, w której jako równie ważne traktuje się trzy funkcje lasu – przyrodniczą, społeczną i gospodarczą. 

Drewno w znacznie szerszym wymiarze cywilizacyjnym tworzy podstawę zrównoważonego rozwoju, dekarbonizacji budownictwa i gospodarki obiegu zamkniętego. Oferuje coraz więcej możliwości technologicznych i ekologicznych – od budownictwa po przemysł tekstylny, a nawet obronny (np. przy produkcji coraz powszechniej wytwarzanych dronów). Drewno nie tylko może zastąpić tradycyjne, energochłonne materiały, jak beton czy tworzywa sztuczne, ale również odgrywa kluczową rolę w walce z globalnym ociepleniem i redukcji emisji CO2. Magazynuje szkodliwy dla klimatu dwutlenek węgla wchłaniany podczas życia drzewa. Dlatego im więcej drewna wykorzystujemy, sadząc jednocześnie w miejsce pozyskanego drewna nowe drzewa, tym bardziej spowalniamy zmiany klimatyczne.

XXI wiekiem drewna

Przykłady innowacyjnych technologii opartych na drewnie, zaprezentowane podczas konferencji, wyraźnie pokazują, że ten surowiec może odegrać kluczową rolę w przyszłości globalnej gospodarki. W kontekście redukcji emisji CO2, drewno staje się niezastąpionym elementem, szczególnie w budownictwie, które obecnie odpowiada za 11% globalnych emisji. Przykładowo w Finlandii drewno już teraz stanowi ponad 30% surowca wykorzystywanego w budownictwie publicznym, a do 2025 roku udział ten ma wzrosnąć do 45%. Drewno wyróżnia się wyjątkową nośnością przy jednocześnie niewielkiej masie – jest czterokrotnie lżejsze od stali czy betonu, co czyni je atrakcyjnym komponentem. Co więcej, nowoczesne materiały z drewna są ognio- i wodoodporne. Domy z drewna nie generują też odpadów – elementy rozbiórkowe można ponownie wykorzystać.

Drewno odgrywa również istotną rolę w gospodarce obiegu zamkniętego. Przykłady innowacyjnych zastosowań obejmują m.in. biokompozyty, które zastępują plastik w drukarkach 3D, oraz celulozę mikrofibrylowaną, która zastępuje folię i aluminium w opakowaniach spożywczych. Z kolei włókna węglowe NeoFiber znajdują zastosowanie m.in. w wirnikach turbin, budowie samochodów, samolotów oraz sprzętu sportowego. Co ciekawe, drewno jest również budulcem biodegradowalnych tkanin, takich jak na przykład Spinnova, które w porównaniu do bawełny zużywają 99% mniej wody, nie wymagają użycia chemikaliów i są w pełni recyklingowane. To tylko niektóre z przykładów, które pokazują jak ogromny potencjał drzemie w drewnie. Właśnie dlatego jego nowe formy technologiczne to obecnie bardzo atrakcyjny materiał dla działów R&D, architektów, projektantów i designerów.

To wszystko powody, dla których z roku na rok rośnie zapotrzebowanie społeczne na produkty i technologie drewnopochodne –  to zwykli ludzie coraz bardziej chcą ich i potrzebują, by lepiej i estetyczniej żyć, a jednocześnie bardziej chronić klimat i planetę. A skoro rośnie popyt i zastosowanie drewna w nowoczesnych technologiach – zwiększa się zapotrzebowanie na ten surowiec coraz większej ilości sektorów gospodarki. Eksperci zgodnie podkreślają, że XXI wiek staje się „wiekiem drewna”, zastępując erę stali i betonu.

Przyszłość technologii opartych na drewnie niesie ze sobą ogromne możliwości, ale także wyzwania – odpowiedzialne zarządzanie zasobami leśnymi i ich zrównoważone wykorzystanie będzie kluczowe dla realizacji globalnych celów klimatycznych. Połączenie rosnącego popytu na drewno oraz zapotrzebowania na funkcje społeczne i przyrodnicze lasów przy jednoczesnym zapewnieniu zwiększenia powierzchni lasów, ich lepszej struktury oraz optymalnego wieku drzewostanu wymaga wysokiego profesjonalizmu, wiedzy i odpowiedzialności. To właśnie mogą zapewnić tylko profesjonalnie do tego przygotowani leśnicy z doświadczeniem i wsparciem naukowym oraz odpowiedzialna i harmonijna współpraca tych środowisk z sektorami gospodarki wykorzystującymi drewno jako surowiec i wypracowującymi nowe technologie z jego wykorzystaniem. Podpisana w Sękocinie Starym Deklaracja jest ważnym krokiem w realizacji tego cywilizacyjnego wyzwania w Polsce.