Zielony dach ochroni przed mrozem

Dziś być może brzmi to dość nieprawdopodobnie ale zielone dachy nie są tworem współczesnym. Znane były już w czasach starożytnych, zwłaszcza słynne wiszące ogrody królowej Semiramidy w Babilonii. W czasach nowożytnych na znaczeniu zyskały prawie w całej Skandynawii (Islandii, Norwegii, Szwecji), gdzie pełniły przede wszystkim funkcje praktyczne, stanowiąc, dzięki swoim właściwościom termoizolacyjnym, naturalną ochronę domów przed deszczem i mrozem.

Również w czasach współczesnych zielony dach to przede wszystkich szereg praktycznych zalet zarówno ekonomicznych jak i ekologicznych.

Zalety zielonych dachów

O walorach estetycznych zieleni na dachu nie trzeba nikogo przekonywać, bo kto lubi widok surowych, bitumicznych lub żwirowych dachów. Warto jednak przyjrzeć się funkcjom, jakie pełni zielony dach w sferze ekonomicznej i ekologicznej.
Przeniesienie zieleni na dachy, stropodachy i tarasy to przede wszystkim dodatkowa dla inwestorów możliwość zachowania współczynnika powierzchni biologicznie czynnej przy jednoczesnym maksymalnym wykorzystaniu terenu pod zabudowę. To czynnik odgrywający szczególną rolę w dobie wysokich cen za działki. Dachy można zagospodarować na wiele sposobów – od czystego “rezerwatu przyrody” przez ogrody wypoczynkowe, po kawiarenki lub tereny do gier, zabaw i uprawiania sportu, ze zbiornikami wodnymi włącznie. To również nawierzchnie jezdne i piesze, bez konieczności przeznaczania na ten cel terenu budowlanego. Tak zagospodarowane dachy, zwłaszcza stropodachy, swoim wyglądem niczym nie różnią się od terenów zieleni na naturalnym gruncie.

W zależności od rodzaju użytego systemu zielone dachy zatrzymują od 50 do 90% opadów atmosferycznych. Dzięki temu zmniejsza się ilość montowanych na budynkach rynien, kanałów i zbiorników na deszczówkę, co powoduje, że koszty odprowadzania wody stają się niższe. Zatrzymywanie wody przez zielony dach w dzisiejszych czasach staje się argumentem wyjątkowo istotnym z uwagi na plany wprowadzenia w niedalekim czasie ulgi w opłatach za nieodprowadzenie wód opadowych do kanalizacji deszczowej. Ponadto w wielu miejscach kanalizacje burzowe już są przeciążone i odprowadzanie do nich wody z nowych dachów jest niemożliwe. Czynnik ten na świecie najczęściej jest najbardziej istotnym w podjęciu decyzji o wykonaniu zielonego dachu.

Za budową zielonego dachu przemawia również fakt, że warstwa zieleni na dachu skutecznie chroni jego pokrycie przed promieniami słonecznymi, gradem, gorącem i zimnem, co znacznie wydłuża żywotność dachu, a także zwiększa ognioodporność dachu i zmniejsza ryzyko związane z tzw. siłą ssącą wiatru (zmniejszenie ryzyka zerwania dachu).

Na rynku oferowane są również specjalne systemy termoizolacyjne (np. system ZinCo DUO-Dach, oparty na produkcie Floratherm®), które można zaliczyć do ogólnej izolacji budynku. Przez zastosowanie dodatkowej termoizolacji w zimie zmniejszeniu ulegają koszty ogrzewania, a latem koszty użytkowania urządzeń klimatyzacyjnych.

Dachy pokryte roślinnością to wreszcie szereg zalet ekologicznych, do których zaliczyć można chociażby poprawę mikroklimatu w miastach, wiązanie pyłu i substancji szkodliwych (zieleń odfiltrowuje z powietrza 10-20 % pyłu, zatrzymuje azotany i inne substancje zawarte w powietrzu i opadach), zwiększoną izolację dźwiękową (zielony dach ogranicza odbijanie się dźwięków nawet o 3 dB i poprawia dźwiękochłonność dachu nawet o 8 dB) czy zwiększoną przestrzeń życiowa dla zwierząt i ptaków i możliwość przywrócenia równowagi w naturze.

Rodzaje zielonych dachów

Dzisiejsze technologie umożliwiają zagospodarowanie zielenią różnych typów dachów, nie tylko o konstrukcji płaskiej, ale również skośnej, stromej czy nawet kopulastej. Dachy skośne mają nachylenie od około 10 stopni. Przy nachyleniu powyżej około 20 stopni nazywa się je dachami stromymi. Dachy płaskie mogą posiadać spadki w celu szybszego odprowadzenia wody (do około 3 stopni) lub być wykonane w technologii bezspadkowej. Na dachach bezspadkowych można, dzięki odpowiednim systemom łatwo uzyskać gromadzenie wody opadowej do nawadniania roślin. Wbrew pozorom dachy skośne (w tym strome) nie są tak skomplikowane w zaprojektowaniu i wykonaniu jakby to się wydało. W obu przypadkach najistotniejszą rolę odgrywa zabezpieczenie przed obsunięciem się systemu.

W praktyce dachy skośne nie są dachami użytkowymi, pełnią głównie rolę estetyczną, zachowując oczywiście wszystkie swoje funkcje ekonomiczne i ekologiczne. Dachy płaskie bardzo często pełnią różnorakie funkcje użytkowe. Często funkcje te są jednak zależne od rodzaju zazielenienia.

Każdy rodzaj dachu można wykonać zarówno w systemie ekstensywnym jak i intensywnym. Dachy z roślinnością ekstensywną są zazwyczaj tańsze w wykonaniu i eksploatacji, jednak ich dobór roślin jest mocno ograniczony. Do roślinności ekstensywnej zalicza się rozchodniki, rojniki i niektóre zioła. Roślinność intensywna to trawy, krzewy i drzewa. Na takich dachach można zastosować praktycznie wszystkie rośliny.

Nawierzchnie piesze i jezdne

Rozwój technologii i systemów zielonego dachu umożliwia dziś stworzenie na dachu budynku czy dachu garażu podziemnego nie tylko nawierzchni pieszej ale i jezdnej, gdzie warstwę wierzchnią stanowić może zarówno kostka brukowa jak i trawa.

Przykładowy system ZinCo Stabilodrain SD 30 umożliwia nawet budowę drogi pożarowej, przeznaczonej oczywiście pod ciężki ruch kołowy. Dzięki zastosowaniu nawierzchni trawiastej, można uzyskać jednocześnie powierzchnię biologicznie czynną. Zastosowanie odpowiednich systemów, np. Netlonu, umożliwia nie tylko przejazd i postój na trawniku wozów strażackich czy innych ciężkich pojazdów, ale również pozwala na jego ciągłe i intensywne użytkowanie. Dlatego też na tak skonstruowanym trawniku można wygospodarować np. miejsca do siedzenia, czy plac zabaw dla dzieci. Takie miejsca swoim wyglądem niczym nie różnią się od terenów zagospodarowanych na gruncie naturalnym.

Aby zapewnić trwałość i wysoką funkcjonalność dachu, którego obszar w całości lub w części przeznaczono pod ruch pieszy i kołowy, niezbędne jest zastosowanie odpowiednich rozwiązań technicznych. Pamiętać więc należy przede wszystkim przy projektowaniu, że w przypadku dachów przeznaczonych również pod nawierzchnie jezdne, oprócz obciążeń statycznych uwzględnić należy także obciążenia poziome wywoływane przez hamowanie, skręcanie i przyspieszanie pojazdów.
Praktycznym pomysłem na zielony dach jest połączenie nawierzchni pieszych i jezdnych z terenami zagospodarowanymi zielenią. W takim przypadku pamiętać jednakże należy, że oprócz zapewnienia niezbędnego drenażu i wytrzymałości konstrukcji, ważne jest również zagwarantowanie odpowiednio wysokiej zdolności systemu do zatrzymywania wody. Powodzenie tego systemu w dużej mierze zależy od prawidłowo dobranego drenażu.

Problemy

Trwałość zielonego dachu zależy nie tylko od jego poprawnego wykonania ale także właściwego zaprojektowania. Już na etapie projektu należy przewidzieć chociażby rodzaj dachu, jego przeznaczenie, ciężar czy rodzaj roślin.
W Polsce jak dotąd nie zostały opracowane powszechnie obowiązujące normy czy wytyczne w sprawie projektowania, budowy i pielęgnacji zielonych dachów. Ważnym źródłem wiedzy, w oparciu o które pracują również polscy projektanci i wykonawcy, pozostają więc normy niemieckie DIN oraz wytyczne niemieckiego Stowarzyszenia Naukowego Rozwoju i Budowy Krajobrazu (FLL). Warto również sięgać po pomoc doradców technicznych producentów i dystrybutorów materiałów do zielonych dachów. Niektóre polskie firmy zapewniają w ramach swoich usług bezpłatne doradztwo i pomoc przy projektowaniu i wykonywaniu zielonego dachu.

Przy doborze doradcy technicznego należy kierować się przede wszystkim jego wieloletnim doświadczeniem i znajomością problematyki. Dokonując wyboru materiałów, z których zbudowany ma być zielony dach warto rozeznać się na rynku, czy materiały te były używane sporadycznie, czy też stosowane są na rynku budowlanym od wielu lat i „mogą pochwalić się” dużą liczbą obiektów referencyjnych. Istnienie i stosowanie materiałów danej marki na rynku od wielu lat i ilość wykonanych z nich zielonych dachów, na których mimo upływu czasu nic złego się nie dzieje, potwierdza ich trwałość i niezawodność.
Choć w czasach kryzysu argument kierowania się jakością a nie ceną dla niektórych jest trudny do przebicia, warto pamiętać, że zielone dachy bywają skomplikowanym rozwiązaniem budowlanym. Popełnienie nawet małego błędu, niezależnie czy przy projektowaniu, czy wyborze materiałów lub wykonaniu dachu może spowodować, że koszty jego naprawy przekroczą koszty budowy takiego dachu. Naprawa błędu wiąże się bowiem niejednokrotnie z koniecznością demontażu wadliwego wykonanego dachu i ponownym jego położeniu.

Iwona Polańska
GCL Sp. z o.o.
www.gcl.com.pl